Nghiên Cứu Thị Trường (Market Research) - Phân Loại, Quy Trình
Bài viết gốc: https://nganhquangcao.vn/nghien-cuu-thi-truong-market-research-la-gi
Để doanh nghiệp bán được hàng thì cần hiểu được nhu cầu của khách hàng, và để nắm rõ được nhu cầu khách hàng thì cần làm một bước cực kì quan trọng, đó là nghiên cứu thị trường hay còn gọi là Market Research, Vậy Market Research là gì? Cần có những bước như thế nào để quá trình nghiên cứu thị trường trở nên hiệu quả hơn? Tìm hiểu thêm về chủ đề này ngay dưới đây nhé.
Market Research là gì?
Nghiên cứu thị trường (Market Research) là quá trình điều tra và phân tích có hệ thống các dữ liệu liên quan đến một thị trường cụ thể. Mục tiêu cốt lõi của hoạt động này là chuyển đổi dữ liệu thô thành những thông tin chuyên sâu (insights), làm nền tảng vững chắc cho việc ra quyết định kinh doanh một cách hiệu quả và giảm thiểu rủi ro.

Nghiên cứu thị trường đóng vai trò là cầu nối thông tin giữa doanh nghiệp và môi trường kinh doanh, bao gồm khách hàng, đối thủ cạnh tranh và toàn cảnh ngành. Thay vì dựa vào giả định hay trực giác, doanh nghiệp sử dụng nghiên cứu thị trường để có được một bức tranh khách quan về thực tế, từ đó đưa ra những lựa chọn chiến lược khôn ngoan.
Khi nào nên tiến hành nghiên cứu thị trường?
Trước khi khởi động một sáng kiến kinh doanh mới
Bất kỳ một dự án đầu tư, liên doanh, hay một chiến dịch bán hàng quy mô lớn nào cũng ẩn chứa rủi ro. Trước khi cam kết nguồn lực, doanh nghiệp cần tiến hành nghiên cứu để trả lời những câu hỏi cốt lõi:
- Tính khả thi của thị trường: Liệu có một nhu cầu thực sự cho ý tưởng này không? Quy mô thị trường tiềm năng là bao nhiêu?
- Bối cảnh cạnh tranh: Đối thủ là ai? Họ đang làm gì? Điểm mạnh, điểm yếu và chiến lược giá của họ ra sao?
- Môi trường pháp lý: Có những quy định hay rào cản pháp lý nào có thể ảnh hưởng đến dự án không?
Nghiên cứu ở giai đoạn này giúp xây dựng một luận cứ kinh doanh (business case) vững chắc, giảm thiểu rủi ro và định hình chiến lược ngay từ đầu.

Khi chuẩn bị thâm nhập một thị trường mới
Mở rộng sang một địa bàn mới, dù là một tỉnh thành khác hay một quốc gia mới, đều đặt doanh nghiệp vào một môi trường hoàn toàn xa lạ. Những yếu tố như văn hóa tiêu dùng, hành vi mua sắm, kênh phân phối hiệu quả và bối cảnh kinh tế - xã hội đều có sự khác biệt.
Nghiên cứu thị trường lúc này đóng vai trò như một la bàn định hướng, giúp doanh nghiệp:
- Hiểu rõ khách hàng địa phương: Họ là ai, họ cần gì, và làm thế nào để tiếp cận họ một cách hiệu quả nhất?
- Điều chỉnh chiến lược: Sản phẩm, thông điệp marketing và mô hình kinh doanh có cần được "bản địa hóa" để phù hợp hay không?
- Dự báo thách thức: Lường trước những rủi ro tiềm ẩn và tránh các sai lầm tốn kém do thiếu hiểu biết.
Trong quá trình phát triển và trước khi tung sản phẩm/dịch vụ mới
Việc tạo ra một sản phẩm mà bạn nghĩ rằng khách hàng sẽ thích là một canh bạc. Nghiên cứu thị trường giúp chuyển phỏng đoán thành dữ liệu xác thực.
- Giai đoạn ý tưởng: Khảo sát để xác thực nhu cầu và mong muốn của khách hàng mục tiêu. Điều này đảm bảo doanh nghiệp đang giải quyết một vấn đề thực sự.
- Giai đoạn phát triển: Cho khách hàng dùng thử các phiên bản mẫu (prototype) hoặc tham gia các nhóm phỏng vấn sâu (focus group). Phản hồi thu được là nguồn thông tin vô giá để bộ phận R&D tinh chỉnh và hoàn thiện sản phẩm, đảm bảo sản phẩm cuối cùng đáp ứng tối đa kỳ vọng.
Thực hiện nghiên cứu ở giai đoạn này giúp tăng đáng kể xác suất thành công khi sản phẩm chính thức ra mắt.

Khi đối mặt với sự suy giảm hoặc thách thức kinh doanh
Khi doanh số sụt giảm, thị phần bị thu hẹp, hoặc nhận được nhiều phản hồi tiêu cực từ khách hàng, đó là lúc doanh nghiệp cần dừng lại và tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ. Nghiên cứu thị trường đóng vai trò như một công cụ "chẩn đoán sức khỏe" doanh nghiệp.
Nó giúp làm rõ các vấn đề như:
- Sự thay đổi trong nhu cầu hoặc thị hiếu của khách hàng.
- Sự xuất hiện của đối thủ cạnh tranh mới với ưu thế vượt trội.
- Sản phẩm hoặc dịch vụ đã trở nên lỗi thời.
- Uy tín thương hiệu đang gặp vấn đề.
Các loại nghiên cứu thị trường tiêu biểu
Dưới đây là 6 loại hình nghiên cứu thị trường tiêu biểu, mỗi loại giải quyết một nhóm câu hỏi chiến lược riêng biệt.
Nghiên cứu môi trường vĩ mô (Market Environment Research)
Đây là loại hình nghiên cứu bao quát nhất, tập trung vào các yếu tố ngoại vi có khả năng tác động đến toàn bộ ngành hàng. Nghiên cứu này phân tích các khía cạnh như kinh tế (lạm phát, tăng trưởng GDP), chính trị - pháp luật (chính sách, quy định), văn hóa - xã hội (lối sống, nhân khẩu học) và công nghệ. Mục tiêu là nhận diện các xu hướng lớn, từ đó dự báo những cơ hội và thách thức trong dài hạn, giúp doanh nghiệp chủ động thích ứng và hoạch định chiến lược bền vững.
Nghiên cứu thị trường và người tiêu dùng (Customer & Market Research)
Nghiên cứu này trả lời câu hỏi cốt lõi: "Chúng ta đang bán hàng cho ai và trong bối cảnh nào?". Hoạt động này tập trung vào việc xác định quy mô thị trường, phân khúc khách hàng và xây dựng chân dung người tiêu dùng mục tiêu (customer persona). Bằng cách tìm hiểu sâu về nhu cầu, hành vi, động lực và những trăn trở (pain points) của khách hàng, doanh nghiệp có thể định vị sản phẩm và xây dựng thông điệp marketing phù hợp, đánh trúng tâm lý của đối tượng mục tiêu.
Nghiên cứu sản phẩm (Product Research)
Trọng tâm của loại hình này là bản thân sản phẩm hoặc dịch vụ. Nó giúp doanh nghiệp trả lời các câu hỏi: "Sản phẩm của chúng ta có thực sự đáp ứng kỳ vọng của thị trường không?". Nghiên cứu sản phẩm đánh giá chất lượng, tính năng, mức độ phù hợp với thị hiếu và các thuộc tính độc đáo so với đối thủ cạnh tranh. Quan trọng hơn, nó còn kiểm tra mức độ chấp nhận về giá của khách hàng, từ đó đưa ra chiến lược định giá tối ưu và lộ trình cải tiến sản phẩm hiệu quả.
Nghiên cứu kênh phân phối (Distribution Research)
Nghiên cứu này giải quyết bài toán "Làm thế nào để đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng một cách hiệu quả nhất?". Nó tập trung vào việc phân tích thói quen mua sắm của khách hàng: họ thường mua hàng ở đâu, qua kênh trực tiếp hay gián tiếp, trực tuyến hay tại cửa hàng. Kết quả của nghiên cứu này là cơ sở để doanh nghiệp lựa chọn, xây dựng và tối ưu hóa hệ thống kênh phân phối, đảm bảo độ phủ thị trường và sự tiện lợi cho người mua.
Nghiên cứu bán hàng (Sales Research)
Nối tiếp sau khi đã có hệ thống phân phối, nghiên cứu bán hàng giúp đo lường và đánh giá hiệu suất thực tế của các hoạt động bán hàng. Nó không chỉ phân tích hiệu quả của từng kênh (doanh thu, chi phí, lợi nhuận) mà còn so sánh vị thế của doanh nghiệp so với các đối thủ cạnh tranh trực tiếp và toàn ngành. Dữ liệu này cung cấp cái nhìn rõ ràng về thị phần, tốc độ tăng trưởng và giúp xác định những điểm cần cải thiện trong chiến thuật bán hàng.
Nghiên cứu xúc tiến và truyền thông (Promotional Research)
Loại hình này tập trung vào việc tối ưu hóa các hoạt động marketing và truyền thông, trả lời cho câu hỏi: "Làm sao để giao tiếp với khách hàng một cách thuyết phục nhất?". Nó đánh giá hiệu quả của các chiến dịch quảng cáo, hiệu lực của thông điệp, sức hấp dẫn của các chương trình khuyến mãi và tác động của các hoạt động tại điểm bán (POSM). Mục tiêu là tìm ra phương pháp tiếp cận hiệu quả nhất để xây dựng nhận diện thương hiệu và thúc đẩy quyết định mua hàng.
Các phương pháp nghiên cứu thị trường phổ biến
Nghiên cứu thị trường sơ cấp (Primary Research)
Đây là quá trình doanh nghiệp tự mình thu thập dữ liệu gốc, trực tiếp từ các nguồn thông tin chính. Mặc dù phương pháp này thường đòi hỏi nhiều thời gian và ngân sách hơn , nó lại mang đến những thông tin độc quyền và phù hợp nhất với nhu cầu của doanh nghiệp. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể hiểu sâu sắc về khách hàng của mình.
Các kỹ thuật phổ biến trong nghiên cứu sơ cấp bao gồm:
- Phỏng vấn (Interviews): Là hình thức đối thoại trực tiếp với người tiêu dùng hoặc đối tượng nghiên cứu để thu thập thông tin chi tiết và sâu sắc. Phương pháp này đặc biệt hữu ích khi doanh nghiệp muốn cải tiến sản phẩm, phát triển dịch vụ mới hoặc xem xét mở rộng thị trường. Các cuộc phỏng vấn chuyên sâu, thường diễn ra qua điện thoại hoặc trực tiếp, cho phép đặt những câu hỏi thăm dò để khai thác thông tin đa chiều.
- Khảo sát (Surveys): Đây là công cụ linh hoạt và phổ biến để thu thập dữ liệu từ một nhóm đại diện cho thị trường mục tiêu. Thông qua các bảng câu hỏi được thiết kế cẩn thận, doanh nghiệp có thể tìm hiểu về nhu cầu, hành vi và sở thích của khách hàng. Khảo sát có thể được tiến hành dưới nhiều hình thức như trực tiếp, qua điện thoại hoặc trực tuyến.
- Thảo luận nhóm tập trung (Focus Groups): Một nhóm nhỏ, thường từ 6 đến 12 người có cùng đặc điểm nhân khẩu học, sẽ cùng nhau thảo luận về một chủ đề cụ thể dưới sự điều phối của một người dẫn dắt. Phương pháp này giúp khai thác những suy nghĩ và cảm nhận sâu sắc của người tiêu dùng, đặc biệt hiệu quả khi cần phản hồi về các sản phẩm mới hoặc những thay đổi lớn.
- Quan sát (Observation): Là việc theo dõi hành vi của người tiêu dùng trong môi trường tự nhiên hoặc có kiểm soát. Phương pháp này giúp thu thập thông tin khách quan về cách khách hàng tương tác thực tế với sản phẩm, qua đó phát hiện các thói quen hoặc "điểm đau" (pain points) của họ.

Nghiên cứu thị trường thứ cấp (Secondary Research)
Còn được gọi là "nghiên cứu tại bàn" (desk research), phương pháp này tận dụng các nguồn dữ liệu đã được công bố trước đó bởi các tổ chức khác. Đây là cách tiếp cận tiết kiệm thời gian và chi phí, vì thông tin thường có sẵn miễn phí hoặc với chi phí thấp. Nghiên cứu thứ cấp rất phù hợp để nắm bắt các xu hướng chung của thị trường và phân tích bối cảnh cạnh tranh.
Các nguồn dữ liệu thứ cấp phổ biến bao gồm:
- Báo cáo và nghiên cứu của chính phủ.
- Các tạp chí, ấn phẩm chuyên ngành thương mại.
- Thông tin từ đài, truyền hình.
- Các bài báo học thuật và tài liệu giáo dục.
- Bài viết trực tuyến và các nghiên cứu tình huống (case studies).
Tuy nhiên, một hạn chế của phương pháp này là dữ liệu có thể không hoàn toàn khớp với mục tiêu nghiên cứu cụ thể của doanh nghiệp. Do đó, việc kết hợp cả nghiên cứu sơ cấp và thứ cấp thường mang lại cái nhìn toàn diện và chính xác nhất.

Phân loại theo bản chất dữ liệu
1. Nghiên cứu định lượng (Quantitative Research)
Phương pháp này tập trung vào việc sử dụng dữ liệu số để đo lường và phân tích các vấn đề nghiên cứu. Nghiên cứu định lượng thường được tiến hành trong một môi trường có kiểm soát để đảm bảo tính khách quan.
Các cách thu thập dữ liệu định lượng chính:
- Khảo sát và bảng hỏi: Sử dụng các câu hỏi đóng hoặc thang đo (ví dụ: thang đo Likert) để dễ dàng số hóa và phân tích thống kê.
- Phân tích dữ liệu thứ cấp: Sử dụng các bộ dữ liệu số liệu có sẵn từ các cơ quan, tổ chức đã thu thập trước đó.
- Quan sát định lượng: Ghi nhận các hành vi có thể đong đếm được như tần suất, số lượng, hoặc thời gian diễn ra một hành động cụ thể.

2. Nghiên cứu định tính (Qualitative Research)
Ngược lại, nghiên cứu định tính sử dụng các dữ liệu phi số liệu như văn bản, hình ảnh, âm thanh để hiểu sâu sắc về một hiện tượng mà không thể đo lường bằng con số.
Các phương pháp thu thập dữ liệu định tính phổ biến:
- Phỏng vấn sâu: Sử dụng các câu hỏi mở để người tham gia tự do chia sẻ quan điểm và trải nghiệm của họ.
- Phỏng vấn nhóm: Thu thập dữ liệu thông qua sự tương tác và thảo luận giữa các thành viên trong nhóm.
- Quan sát thực địa: Nhà nghiên cứu tham gia hoặc quan sát trực tiếp đối tượng trong môi trường tự nhiên của họ.
- Phân tích tài liệu: Nghiên cứu các văn bản có sẵn như báo cáo, ghi chép để tìm ra các chủ đề hoặc ý nghĩa tiềm ẩn.
Quy trình nghiên cứu thị trường
Bước 1: Xác định vấn đề và mục tiêu nghiên cứu
Đây là bước nền tảng, quyết định phương hướng cho toàn bộ quá trình nghiên cứu. Doanh nghiệp cần xác định rõ ràng vấn đề cần giải quyết hoặc mục tiêu cần đạt được. Việc đặt ra một mục tiêu cụ thể, đo lường được, khả thi, phù hợp và có thời hạn (SMART) sẽ giúp định hướng nghiên cứu một cách hiệu quả nhất.
- Ví dụ minh họa: Một chuỗi cà phê nhận thấy doanh thu buổi trưa thấp.
- Vấn đề: "Làm thế nào để tăng lượng khách hàng và doanh thu trong khung giờ 12:00 - 14:00?"
- Mục tiêu nghiên cứu: "Khảo sát nhu cầu về đồ ăn trưa và combo ưu đãi của khách hàng văn phòng trong bán kính 1km, nhằm xác định 3 sản phẩm tiềm năng nhất để ra mắt trong quý tới."

Bước 2: Thiết lập kế hoạch và phương pháp nghiên cứu
Sau khi có mục tiêu, doanh nghiệp cần xây dựng một khung sườn chi tiết cho việc nghiên cứu. Giai đoạn này bao gồm hai quyết định chính:
- Lựa chọn phương pháp nghiên cứu: Tùy vào mục tiêu, doanh nghiệp có thể chọn nghiên cứu sơ cấp (thu thập dữ liệu mới qua khảo sát, phỏng vấn, quan sát) hoặc nghiên cứu thứ cấp (sử dụng dữ liệu có sẵn từ báo cáo, internet) , hoặc kết hợp cả hai.
- Xác định mẫu đại diện (Sample): Lựa chọn một nhóm đối tượng khách hàng phù hợp để khảo sát. Việc xác định đúng tệp khách hàng (dựa trên độ tuổi, sở thích, nhu cầu, v.v.) là nền tảng để định vị chân dung khách hàng lý tưởng.
Ví dụ minh họa: Chuỗi cà phê quyết định thực hiện một cuộc khảo sát trực tuyến (phương pháp). Đối tượng mẫu là 200 nhân viên văn phòng đang làm việc tại các tòa nhà lân cận (mẫu đại diện).
Bước 3: Thu thập dữ liệu
Đây là giai đoạn triển khai kế hoạch để thu thập thông tin. Doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ lưỡng công cụ, chẳng hạn như bộ câu hỏi khảo sát rõ ràng, dễ hiểu. Các câu hỏi thường xoay quanh nhân khẩu học, hành vi tiêu dùng, và mức độ hài lòng với sản phẩm/dịch vụ. Để khuyến khích sự tham gia, doanh nghiệp có thể tặng kèm các phần quà nhỏ hoặc phiếu giảm giá.
- Ví dụ minh họa: Chuỗi cà phê thiết kế một bảng câu hỏi online và gửi đến email của các công ty trong khu vực, kèm theo ưu đãi "Tặng một phiếu giảm giá 30% cho người tham gia khảo sát".

Bước 4: Phân tích dữ liệu
Dữ liệu thô sau khi thu thập cần được xử lý và phân tích để rút ra những thông tin giá trị. Quá trình này bao gồm:
- Làm sạch dữ liệu: Loại bỏ các thông tin không chính xác hoặc không đầy đủ.
- Phân tích: Sử dụng các phương pháp định tính và định lượng cùng các công cụ như Excel, SPSS để hệ thống hóa dữ liệu dưới dạng biểu đồ, đồ thị. Việc này giúp nhận diện các xu hướng chính và các yếu tố có tác động.
Ví dụ minh họa: Dữ liệu từ 180 phiếu khảo sát hợp lệ được nhập vào Excel. Phân tích cho thấy 70% người trả lời mong muốn một bữa trưa nhẹ nhàng dưới 100.000 VNĐ và "Bánh mì kẹp" cùng "Cơm cuộn" là hai lựa chọn được yêu cầu nhiều nhất.
Bước 5: Báo cáo kết quả và đề xuất giải pháp
Từ kết quả phân tích, người nghiên cứu sẽ tổng hợp thành một báo cáo hoàn chỉnh. Báo cáo cần trình bày các phát hiện một cách khoa học, dễ hiểu , đánh giá khách quan tình hình , và quan trọng nhất là đưa ra những kết luận và đề xuất hành động cụ thể cho doanh nghiệp.
- Ví dụ minh họa: Trưởng phòng marketing trình bày báo cáo, chỉ ra tiềm năng của thị trường đồ ăn trưa và đề xuất ra mắt 3 combo: "Bánh mì kẹp + Cà phê", "Cơm cuộn + Trà trái cây" và "Salad + Nước ép".

Bước 6: Theo dõi và đánh giá
Nghiên cứu thị trường là một quá trình liên tục. Sau khi các đề xuất được áp dụng, doanh nghiệp cần theo dõi hiệu quả của chúng và đánh giá kết quả thực tế. Việc này không chỉ giúp đo lường sự thành công của chiến dịch mà còn rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu để cải thiện và định hình cho các chiến lược trong tương lai.
- Ví dụ minh họa: Sau một tháng ra mắt combo trưa, chuỗi cà phê theo dõi doanh số bán hàng và thu thập phản hồi nhanh từ khách hàng. Dữ liệu cho thấy combo "Bánh mì kẹp" bán chạy nhất, nhưng khách hàng góp ý nên thêm lựa chọn súp. Đây là thông tin giá trị cho lần cải tiến sản phẩm tiếp theo.
Tại sao phải nghiên cứu thị trường? Vai trò của Market Research
Wernher von Braun - nhà nghiên cứu tên lửa hàng đầu tại Đức và Mỹ có một câu nói: “Nghiên cứu thị trường là thứ mà tôi sẽ làm đầu tiên khi không biết phải làm gì cả”. Một lời nói vui nhưng cũng cho thấy tầm quan trọng của nghiên cứu thị trường ban đầu quan trọng thế nào.
Trong một nghiên cứu gần đây năm 2025, hơn 75% áp dụng nghiên cứu thị trường để thích ứng và duy trì khả năng cạnh tranh. Các doanh nghiệp có sử dụng nghiên cứu thị trường thì cũng đạt được mức tăng trưởng lên tới tận 2 lần.
Thấu hiểu khách hàng và thị trường
Một trong những vai trò cốt lõi của nghiên cứu thị trường là giúp doanh nghiệp thấu hiểu sâu sắc khách hàng mục tiêu. Thông qua việc phân tích các dữ liệu về nhân khẩu học, thói quen mua sắm, sở thích và nhu cầu, doanh nghiệp có thể nắm bắt được những mong muốn thực sự của người tiêu dùng. Điều này cho phép họ:
- Phát triển và cải tiến sản phẩm/dịch vụ sao cho phù hợp với thị hiếu, từ đó nâng cao mức độ hài lòng và lòng trung thành của khách hàng.
- Xây dựng chân dung khách hàng chi tiết, tạo nền tảng cho các chiến lược sản xuất và tiếp thị được cá nhân hóa và hiệu quả hơn.
Bên cạnh đó, nghiên cứu thị trường còn giúp doanh nghiệp nắm bắt động lực của thị trường, bao gồm việc theo dõi các xu hướng mới, chẳng hạn như xu hướng tiêu dùng lành mạnh, và những biến động do các yếu tố bên ngoài như chính sách pháp luật hay thay đổi kinh tế.

Nền tảng cho các quyết định chiến lược
Những dữ liệu thu thập được từ nghiên cứu thị trường là nguồn thông tin giá trị, phục vụ trực tiếp cho việc hoạch định chiến lược kinh doanh.
- Định giá sản phẩm thông minh: Nghiên cứu thị trường cung cấp các dữ liệu quan trọng về khả năng chi trả của khách hàng và chính sách giá của đối thủ cạnh tranh. Dựa trên cơ sở này, doanh nghiệp có thể xác định một mức giá hợp lý,既 thu hút khách hàng, vừa đảm bảo lợi nhuận.
- Xác định cơ hội và thị trường mới: Hoạt động này có vai trò then chốt trong việc khám phá các thị trường tiềm năng chưa được khai thác, bao gồm cả các thị trường ngách. Bằng cách phân tích kỹ lưỡng các yếu tố như văn hóa, pháp lý và bối cảnh kinh tế địa phương, doanh nghiệp có thể xây dựng chiến lược mở rộng thị trường một cách hiệu quả.
- Đối phó với cạnh tranh: "Biết người biết ta, trăm trận trăm thắng". Nghiên cứu thị trường cho phép doanh nghiệp phân tích điểm mạnh, điểm yếu và chiến lược của đối thủ. Sự thấu hiểu này giúp tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững thông qua việc khác biệt hóa sản phẩm và chiến lược.
Tối ưu hóa hoạt động Marketing
Nghiên cứu thị trường là công cụ không thể thiếu để tối ưu hóa hiệu quả và chi phí cho các hoạt động tiếp thị.
- Phân bổ ngân sách hiệu quả: Khi hiểu rõ đối tượng mục tiêu, doanh nghiệp có thể lựa chọn các kênh và thông điệp truyền thông phù hợp nhất, tránh lãng phí nguồn lực vào những chiến dịch không hiệu quả. Điều này giúp tính toán chi phí chính xác và tối ưu hóa ngân sách marketing tổng thể.
- Đo lường và đánh giá hiệu suất: Nghiên cứu thị trường cung cấp dữ liệu để đánh giá chính xác mức độ thành công của các chiến dịch marketing so với mục tiêu đề ra. Hơn 60% doanh nghiệp thừa nhận tầm quan trọng ngày càng tăng của việc này để đảm bảo lợi tức đầu tư (ROI) và tăng trưởng bền vững.
Phân biệt Market Research và Marketing Research
Ví dụ Market Research của các thương hiệu lớn
Starbucks: Tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng qua dữ liệu
Starbucks không chỉ bán cà phê mà còn bán cả trải nghiệm. Để làm được điều đó, họ liên tục thực hiện nghiên cứu thị trường nhằm thấu hiểu sâu sắc hành vi và mong muốn của khách hàng.
- Thách thức: Vào đầu những năm 2000, Starbucks nhận thấy sự sụt giảm trong mức độ hài lòng của khách hàng. Họ cần tìm ra nguyên nhân để duy trì vị thế dẫn đầu.
- Nghiên cứu: Starbucks đã tiến hành các cuộc khảo sát quy mô lớn, phỏng vấn nhóm tập trung và phân tích dữ liệu bán hàng. Nghiên cứu cho thấy khách hàng đánh giá cao tốc độ phục vụ và sự thuận tiện, bên cạnh chất lượng cà phê. Họ cũng nhận ra rằng mùi cà phê rang xay đặc trưng tại cửa hàng đang dần bị lấn át bởi mùi thức ăn.
- Kết quả: Dựa trên những phát hiện này, Starbucks đã triển khai hàng loạt thay đổi:
- Tối ưu quy trình pha chế: Giảm thời gian chờ đợi cho khách hàng.
- Giới thiệu ứng dụng di động: Cho phép đặt hàng và thanh toán trước, tăng tính tiện lợi.
- Điều chỉnh thực đơn: Hạn chế các món ăn có mùi mạnh để giữ lại không gian cà phê đặc trưng.
- Chương trình khách hàng thân thiết: Starbucks Rewards ra đời để thu thập dữ liệu sở thích cá nhân và đưa ra ưu đãi phù hợp, khuyến khích khách hàng quay trở lại.
Nhờ những điều chỉnh dựa trên nghiên cứu kỹ lưỡng, Starbucks đã củng cố lại hình ảnh thương hiệu và nâng cao trải nghiệm khách hàng một cách hiệu quả.
>>Xem thêm: Starbucks Logo - Ý Nghĩa Logo Starbucks Và Lịch Sử Phát Triển
Netflix: Cá nhân hóa nội dung dựa trên "Big Data"
Thành công của Netflix gắn liền với khả năng phân tích dữ liệu người dùng (Big Data) để đưa ra những quyết định sản xuất và đề xuất nội dung mang tính đột phá.
- Case study "House of Cards": Trước khi quyết định đầu tư 100 triệu USD cho series "House of Cards", Netflix đã phân tích kho dữ liệu khổng lồ của mình.
- Nghiên cứu: Dữ liệu cho thấy một lượng lớn người dùng của họ yêu thích bộ phim "The Social Network" (đạo diễn bởi David Fincher) và phiên bản "House of Cards" của Anh, đồng thời cũng là fan của nam diễn viên Kevin Spacey.
- Kết quả: Nhận thấy sự giao thoa lớn về sở thích này, Netflix tự tin "bật đèn xanh" cho dự án mà không cần sản xuất tập phim thử nghiệm (pilot) như thông lệ. Họ biết chắc rằng đã có sẵn một lượng lớn khán giả tiềm năng. "House of Cards" sau đó đã trở thành một cú hit toàn cầu, khẳng định chiến lược sản xuất nội dung dựa trên dữ liệu của Netflix là hoàn toàn đúng đắn.
LEGO: "Hồi sinh" nhờ thấu hiểu lại khách hàng cốt lõi
Vào đầu những năm 2000, LEGO đứng trước bờ vực phá sản do chạy theo quá nhiều xu hướng mà xa rời giá trị cốt lõi.
- Thách thức: Doanh số sụt giảm nghiêm trọng, công ty mất phương hướng trong việc phát triển sản phẩm.
- Nghiên cứu: LEGO đã thực hiện một trong những dự án nghiên cứu dân tộc học lớn nhất. Họ cử các nhà nghiên cứu đến sống cùng các gia đình ở Mỹ và Đức, quan sát trực tiếp cách trẻ em chơi đùa. Một trong những phát hiện quan trọng nhất đến từ câu chuyện về một cậu bé 11 tuổi người Đức. Khi được hỏi về món đồ tự hào nhất, cậu bé đã chỉ vào đôi giày thể thao cũ kỹ của mình và giải thích rằng đó là minh chứng cho kỹ năng trượt ván điêu luyện của cậu.
- Kết quả: LEGO nhận ra rằng trẻ em không cần những món đồ chơi quá dễ dàng. Chúng tìm kiếm sự thử thách, sự thành thạo và cảm giác tự hào khi hoàn thành một công việc khó. LEGO đã quay trở lại tập trung vào trải nghiệm lắp ráp sáng tạo, phức tạp và đầy thử thách vốn là giá trị cốt lõi của mình. Quyết định này đã giúp LEGO vực dậy một cách ngoạn mục và trở thành thương hiệu đồ chơi quyền lực nhất thế giới.
Các ví dụ kinh điển khác
- Coca-Cola và "New Coke": Đây là ví dụ kinh điển về một thất bại do nghiên cứu thị trường sai lầm. Dù các thử nghiệm "mù" (blind taste tests) cho thấy người tiêu dùng thích vị ngọt hơn của công thức mới, Coca-Cola đã không đánh giá đúng sự gắn kết về mặt cảm xúc và lòng trung thành của khách hàng với hương vị truyền thống. Phản ứng dữ dội của công chúng đã buộc họ phải mang Coke nguyên bản trở lại với tên gọi "Coca-Cola Classic".
- Apple và iPhone: Apple liên tục thực hiện các nghiên cứu để hiểu lý do người dùng chọn iPhone thay vì các đối thủ Android. Họ tập trung vào trải nghiệm người dùng, hệ sinh thái khép kín và yếu tố thương hiệu. Những thông tin này giúp Apple định vị sản phẩm của mình như một thiết bị cao cấp, dễ sử dụng và an toàn, từ đó củng cố vị thế trên thị trường.
- Walt Disney: Trước khi xây dựng bất kỳ công viên giải trí nào ở một quốc gia mới, Disney luôn tiến hành nghiên cứu sâu rộng về văn hóa, thói quen và sở thích của người dân địa phương. Điều này giúp họ điều chỉnh từ kiến trúc, các nhân vật xuất hiện, cho đến ẩm thực trong công viên để phù hợp với thị trường, đảm bảo sự đón nhận của công chúng.
Những lầm tưởng của doanh nghiệp về Market Research
1. "Đây là công việc hàn lâm, phức tạp.": Bản chất của nghiên cứu thị trường là thấu hiểu khách hàng. Một cuộc trò chuyện sâu với người dùng, một khảo sát online ngắn gọn, hay việc quan sát hành vi đối thủ cũng chính là nghiên cứu. Mục tiêu cuối cùng là tìm ra sự thật ngầm hiểu (insight), chứ không phải trình bày những phương pháp luận phức tạp.
2. "Đối tác phân phối sẽ lo việc nghiên cứu.": Dựa dẫm vào đối tác là một chiến lược đầy rủi ro. Góc nhìn của họ thường chủ quan, bị giới hạn trong kênh bán hàng của họ và chi phối bởi mục tiêu doanh số. Doanh nghiệp cần một bức tranh toàn cảnh, khách quan để xây dựng chiến lược độc lập và hiệu quả.
3. "Chi phí nghiên cứu quá đắt đỏ.": Kỷ nguyên số cung cấp vô số công cụ nghiên cứu hiệu quả với chi phí hợp lý. "Nghiên cứu tại bàn" (tận dụng dữ liệu có sẵn), khảo sát trực tuyến, hay phân tích dữ liệu mạng xã hội đều mang lại kết quả giá trị mà không đòi hỏi ngân sách khổng lồ như các dự án quy mô lớn trước đây.
4. "Quá nhiều dữ liệu sẽ gây rối và tê liệt.": Tình trạng "tê liệt vì phân tích" chỉ xảy ra khi thiếu mục tiêu rõ ràng. Bằng cách bắt đầu với một câu hỏi kinh doanh cụ thể, doanh nghiệp sẽ biết chính xác cần tìm dữ liệu nào, giúp quá trình phân tích trở nên tập trung và hiệu quả, thay vì bị nhấn chìm trong thông tin nhiễu.
5. "Chỉ cần nghiên cứu một lần khi bắt đầu.": Thị trường, khách hàng và đối thủ luôn thay đổi. Coi nghiên cứu thị trường là một dự án thực hiện một lần sẽ khiến doanh nghiệp nhanh chóng lạc hậu. Đây phải là một quá trình liên tục, một hoạt động thường xuyên để theo dõi "sức khỏe" thương hiệu và nắm bắt các xu hướng mới.
Xu hướng Market Research trong thời gian tới
Cách mạng công nghệ: Trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu tức thời
Công nghệ đang định hình lại ngành nghiên cứu thị trường một cách toàn diện, với Trí tuệ Nhân tạo (AI) là động lực chính. Gần 89% các nhà nghiên cứu đã và đang thử nghiệm hoặc sử dụng thường xuyên các công cụ AI, và 83% tổ chức dự định tăng cường đầu tư vào lĩnh vực này trong năm 2025.
- Tự động hóa và hiệu suất: AI giúp tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại và tốn thời gian như làm sạch dữ liệu, tóm tắt, báo cáo và thậm chí là phân phối khảo sát. Điều này giải phóng thời gian để các nhà nghiên cứu tập trung vào công việc chiến lược có giá trị cao hơn.
- Phân tích sâu và dự báo: Vượt qua khả năng của con người, các thuật toán AI có thể xử lý những tập dữ liệu khổng lồ để phát hiện các quy luật ẩn hoặc những điểm bất thường, mang lại độ chính xác cao hơn. Đặc biệt, các công nghệ như Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) đang nâng cao khả năng phân tích cảm xúc, giúp giải mã sâu hơn tình cảm và mong muốn của người tiêu dùng.
- Sức mạnh của "Ngay bây giờ": Song hành cùng AI là xu hướng phân tích dữ liệu thời gian thực. Khả năng này cho phép doanh nghiệp theo dõi và phản ứng với các diễn biến của thị trường ngay tại thời điểm chúng xảy ra, thay vì nhìn lại dữ liệu của tuần trước hay tháng trước. Việc điều chỉnh một chiến dịch marketing giữa chừng dựa trên phản ứng tức thời của khách hàng, hay cá nhân hóa ưu đãi ngay tại thời điểm vàng chính là lợi thế cạnh tranh mà dữ liệu thời gian thực mang lại.

Con người là trung tâm: Từ dữ liệu lớn (Big Data) đến dữ liệu sâu (Thick Data)
Nếu công nghệ trả lời câu hỏi "Cái gì", thì cách tiếp cận lấy con người làm trung tâm sẽ trả lời câu hỏi "Tại sao".
- Kết hợp định tính và định lượng: Xu hướng kết hợp nghiên cứu định lượng (con số, thống kê) và định tính (câu chuyện, cảm xúc) ngày càng trở nên quan trọng. Trong khi dữ liệu định lượng cho thấy bức tranh toàn cảnh, các phương pháp định tính như phỏng vấn sâu hay nhóm tập trung sẽ đào sâu vào bối cảnh, động lực và cảm xúc đằng sau mỗi quyết định của người tiêu dùng. Sự hòa quyện giữa "số liệu" và "câu chuyện" tạo nên một cái nhìn 360 độ về khách hàng.
- Tầm quan trọng của đa dạng và hòa nhập (D&I): Một cái nhìn toàn diện không thể thiếu sự đa dạng. Khách hàng đến từ nhiều hoàn cảnh, dân tộc, giới tính và khu vực địa lý khác nhau. Để thấu hiểu và kết nối thực sự, hoạt động nghiên cứu phải phản ánh được sự đa dạng này. Việc chủ động đưa các nhóm nhân khẩu học đa dạng vào quá trình thử nghiệm sản phẩm hay thông điệp marketing sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt trọn vẹn nhu cầu của thị trường, tránh bỏ lỡ các cơ hội và tạo ra các chiến dịch có sức ảnh hưởng sâu rộng.
Xây dựng lòng tin và trải nghiệm liền mạch
Trong kỷ nguyên số, lòng tin của khách hàng và trải nghiệm của họ trở thành tài sản quý giá nhất.
- Đạo đức và quyền riêng tư dữ liệu: Khách hàng ngày càng thận trọng hơn về việc thông tin cá nhân của họ được sử dụng như thế nào. Lòng tin đã trở thành yếu tố quyết định; có tới 75% người tiêu dùng sẵn sàng từ bỏ một thương hiệu nếu nó gặp sự cố về an ninh mạng. Do đó, nghiên cứu thị trường phải đặt vấn đề đạo đức lên hàng đầu, không chỉ tuân thủ pháp luật mà còn phải minh bạch trong việc thu thập dữ liệu, áp dụng các giao thức đồng ý rõ ràng và ưu tiên các giải pháp ẩn danh hóa. Ngoài ra, việc sử dụng AI có đạo đức, đặc biệt là giải quyết các thiên kiến thuật toán, cũng là một mối quan tâm lớn.
- Nghiên cứu đa kênh (Omnichannel): Hành trình của khách hàng hiện đại không còn tuyến tính. Họ có thể xem một sản phẩm trên mạng xã hội, tìm hiểu trên website và mua hàng tại cửa hàng thực tế. Nghiên cứu đa kênh cho phép doanh nghiệp theo dõi và kết nối các điểm chạm này, tạo ra một bức tranh hoàn chỉnh về hành trình ra quyết định của khách hàng. Việc không nắm bắt được dữ liệu đa kênh sẽ tạo ra những "lỗ hổng" trong sự thấu hiểu khách hàng, có nguy cơ ảnh hưởng đến lòng trung thành và doanh số.

Các kênh tương tác mới: Tìm kiếm bằng giọng nói và dữ liệu âm thanh
Sự trỗi dậy của các trợ lý ảo và loa thông minh đang định hình một xu hướng mới. Thị trường công nghệ nhận dạng giọng nói được dự báo sẽ đạt giá trị 50 tỷ đô la vào năm 2029.
- Phân tích ngôn ngữ tự nhiên: Người dùng tương tác với thiết bị bằng ngôn ngữ nói tự nhiên. Do đó, doanh nghiệp cần phân tích các truy vấn tìm kiếm bằng giọng nói để hiểu cách khách hàng diễn đạt nhu cầu và ưu tiên của họ trong đời thực.
- Ngoài lời nói: Dữ liệu âm thanh còn mở ra một chiều sâu phân tích mới. Nó không chỉ chứa đựng nội dung truy vấn mà còn cả ngữ điệu, cảm xúc và mức độ khẩn cấp đằng sau giọng nói, cung cấp những hiểu biết vô giá về ý định thực sự của khách hàng.
Cơ hội và lộ trình thăng tiến vị trí Market Research
Triển vọng thị trường và nhu cầu nhân lực
Thị trường dịch vụ nghiên cứu thị trường toàn cầu đang trên đà tăng trưởng ổn định. Theo dự báo của The Business Research Company, quy mô thị trường sẽ từ 93,37 tỷ USD năm 2025 tăng lên 110,77 tỷ USD vào năm 2029, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) đạt 4,4%. Sự phát triển này được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố, bao gồm:
- Tăng trưởng kinh tế ổn định: Nền kinh tế phát triển bền vững tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu để đưa ra quyết định sáng suốt.
- Nhu cầu về dịch vụ kỹ thuật số: Sự bùng nổ của các nền tảng số đòi hỏi doanh nghiệp phải có những hiểu biết sâu sắc về khách hàng trực tuyến, thúc đẩy các dịch vụ nghiên cứu thị trường số.
- Tập trung vào sự hài lòng của khách hàng: Doanh nghiệp ngày càng chú trọng vào việc thấu hiểu khách hàng, và nghiên cứu thị trường là công cụ không thể thiếu.
Tại Việt Nam, nhu cầu nhân lực cho ngành này ngày càng cao, đi kèm với mức đãi ngộ hấp dẫn. Mức lương trung bình cho nhân sự có từ 1-4 năm kinh nghiệm là khoảng 15.000.000 VNĐ/tháng, cùng các chế độ phúc lợi tốt.
Lộ trình thăng tiến trong ngành nghiên cứu thị trường
Lộ trình sự nghiệp trong ngành nghiên cứu thị trường được thể hiện rõ ràng qua từng cấp bậc, tương ứng với số năm kinh nghiệm và phạm vi trách nhiệm ngày càng mở rộng.
1. Giai đoạn khởi đầu (0-2 năm kinh nghiệm)
- Vị trí: Research Assistant (Trợ lý nghiên cứu), Research Executive (Chuyên viên nghiên cứu).
- Trách nhiệm: Ở giai đoạn này, nhân sự chủ yếu tập trung vào các nhiệm vụ nền tảng như hỗ trợ triển khai, theo dõi và báo cáo dự án. Đây là bước làm quen và xây dựng các kỹ năng cơ bản.
2. Giai đoạn phát triển chuyên môn (2-7 năm kinh nghiệm)
- Vị trí: Senior Research Executive (Chuyên viên cấp cao), Research Manager (Trưởng phòng nghiên cứu), Senior Research Manager (Trưởng phòng cấp cao).
- Trách nhiệm: Trách nhiệm được nâng cao từ thực thi lên quản lý. Các chuyên gia ở cấp bậc này sẽ trực tiếp triển khai và giám sát toàn bộ dự án, đồng thời bắt đầu tham gia vào việc lập kế hoạch và quản lý nguồn lực.
3. Giai đoạn lãnh đạo (7-12+ năm kinh nghiệm)
- Vị trí: Research Associate Director (Phó giám đốc), Research Director (Giám đốc nghiên cứu), Research Executive Director (Giám đốc điều hành nghiên cứu).
- Trách nhiệm: Công việc chuyển dịch sang chiến lược cấp cao. Trọng tâm là lập kế hoạch tổng thể, quản lý đa dự án và xây dựng định hướng nghiên cứu cho toàn bộ bộ phận hoặc công ty.
4. Giai đoạn lãnh đạo cấp cao (Trên 12 năm kinh nghiệm)
- Vị trí: General Manager / CEO (Tổng Giám đốc/Giám đốc Điều hành).
- Trách nhiệm: Ở đỉnh cao sự nghiệp, vai trò này chịu trách nhiệm cho tầm nhìn và định hướng chiến lược của toàn bộ công ty, sử dụng dữ liệu nghiên cứu để dẫn dắt sự phát triển chung.
Tố chất của người làm nghiên cứu thị trường
Đối với chuyên gia nghiên cứu định tính (Qualitative Researcher)
Trọng tâm của nghiên cứu định tính là khám phá chiều sâu trong suy nghĩ và hành vi của con người. Do đó, tố chất quan trọng nhất là năng lực thấu cảm và kết nối sâu sắc.
- Sự thấu cảm (Empathy): Trong nghiên cứu, đây là khả năng đặt mình vào vị thế của người trả lời, kiến tạo một không gian tâm lý an toàn để họ có thể chia sẻ những suy nghĩ, cảm xúc chân thật nhất, kể cả những điều họ thường không chủ động nói ra.
- Sự chân thành và công tâm (Genuineness & Unbiased Regard): Một nhà nghiên cứu định tính xuất sắc phải tiếp cận mọi đối tượng với một thái độ cởi mở, không phán xét. Sự chân thành giúp xây dựng lòng tin, trong khi sự công tâm đảm bảo rằng mọi quan sát và lắng nghe đều không bị định kiến cá nhân (ví dụ: về ngoại hình, trình độ học vấn, địa vị xã hội) làm sai lệch. Mục tiêu là để sự thật của người tiêu dùng tự nó lên tiếng.
Đối với chuyên gia nghiên cứu định lượng (Quantitative Researcher)
Nghiên cứu định lượng làm việc với các bộ dữ liệu lớn nhằm tìm ra các quy luật và xu hướng mang tính thống kê. Vì vậy, tố chất cốt lõi là tư duy logic và sự sắc bén về dữ liệu.
- Tư duy logic và phương pháp luận (Logical & Methodological Thinking): Trước khi phân tích, nhà nghiên cứu phải có khả năng cấu trúc vấn đề một cách logic, thiết kế bảng hỏi chặt chẽ và lựa chọn phương pháp lấy mẫu phù hợp để đảm bảo kết quả thu về có giá trị đại diện và không bị chệch hướng.
- Năng lực phân tích thống kê (Statistical Excellence): Đây là kỹ năng biến những con số khô khan thành những kết luận có ý nghĩa chiến lược. Nó không chỉ bao gồm việc sử dụng thành thạo các công cụ thống kê mà còn là khả năng trình bày dữ liệu một cách trực quan, logic và thuyết phục.
- Tính khách quan và đáng tin cậy (Objectivity & Reliability): Trong thế giới của số liệu, sự thiên vị là một sai lầm nghiêm trọng có thể vô hiệu hóa toàn bộ kết quả nghiên cứu. Nhà nghiên cứu định lượng phải giữ một cái đầu "lạnh", tuyệt đối khách quan, để dữ liệu dẫn dắt câu chuyện và đảm bảo tính toàn vẹn, độ tin cậy của mọi kết luận đưa ra.
Qua những chia sẻ trên, hy vọng bạn hiểu được một cách tổng quát nhất Market Research là gì. Nghiên cứu thị trường nếu được các doanh nghiệp áp dụng và phát huy đúng lúc thì sẽ mang lại những kết quả tích cực, mang về doanh số, gia tăng thương hiệu hoặc là giải quyết được khủng hoảng truyền thông. Theo dõi website để biết thêm nhiều kiến thức hay khác về quảng cáo, marketing nhé.
Comments
Post a Comment