Thương Mại Điện Tử (Ecommerce) Là Gì? Tổng Quan Từ A-Z
Bài viết gốc: https://nganhquangcao.vn/thuong-mai-dien-tu-ecommerce-la-gi
Thương mại điện tử là khái niệm rất phổ biến hiện nay, vậy thương mại điện tử là gì? Nó có vai trò như thế nào trong hoạt động mua bán đối với các doanh nghiệp và có những loại hình phổ biến nào? Nếu bạn đang tìm hiểu chủ đề này thì hãy đọc bài viết cực kì đầy đủ và tổng quát nhất dưới đây nhé.
Tìm hiểu tổng quan về thương mại điện tử
Thương mại điện tử (E-commerce) là gì?
Thương mại điện tử (E-commerce) là toàn bộ quy trình giao dịch, mua bán sản phẩm và dịch vụ được thực hiện thông qua các phương tiện điện tử, với nền tảng cốt lõi là Internet. Thông qua đó, doanh nghiệp và người tiêu dùng có thể thực hiện các hoạt động thương mại mà không bị giới hạn bởi không gian vật lý hay vị trí địa lý.

Hoạt động này số hóa và tích hợp toàn bộ chu trình thương mại, bao gồm các công đoạn từ tiếp thị, trưng bày sản phẩm, xử lý đơn hàng, cho đến thanh toán điện tử (qua thẻ ngân hàng, ví điện tử) và vận chuyển hàng hóa đến tay người mua.
Sàn thương mại điện tử và website thương mại điện tử
Lịch sử hình thành thương mại điện tử
Thương mại điện tử (TMĐT) có một lịch sử phát triển lâu dài, bắt đầu từ những hình thức sơ khai nhất khoảng 40 năm trước. Nền tảng của ngành được đặt ra từ những năm 1960 khi các doanh nghiệp bắt đầu sử dụng hệ thống điện tử để trao đổi tài liệu. Cột mốc quan trọng đầu tiên là vào năm 1969 với sự ra đời của công ty công nghệ CompuServe, được thành lập bởi Tiến sĩ John R. Goltz, Jeffrey Wilkins và các sinh viên kỹ sư điện, sử dụng kết nối quay số.
Một bước tiến đột phá diễn ra vào năm 1979 khi nhà phát minh người Anh, Michael Aldrich, giới thiệu hình thức mua sắm điện tử. Sáng kiến này cho phép kết nối TV với máy tính xử lý giao dịch thông qua đường dây điện thoại, tạo ra một hệ thống thông tin đóng có thể chia sẻ dữ liệu một cách an toàn. Đây chính là ý tưởng nền tảng, mở ra tư duy về một phương thức mua sắm không cần đến cửa hàng thực tế, định hình cho sự phát triển của TMĐT hiện đại.

Sự phát triển của máy tính cá nhân, được thúc đẩy bởi những nhân vật như Bill Gates và Steve Jobs, đã tạo điều kiện cần thiết để TMĐT trở nên phổ biến. Thập niên 1990 chứng kiến những bước ngoặt lớn, bắt đầu với việc Charles M. Stack ra mắt cửa hàng sách trực tuyến đầu tiên, Book Stacks Unlimited, vào năm 1992. Giao dịch trực tuyến đầu tiên được ghi nhận vào năm 1994, liên quan đến việc bán một chiếc đĩa CD qua trang web bán lẻ NetMarket. Cùng năm đó, trình duyệt web Netscape Navigator ra đời, trở thành công cụ duyệt web phổ biến trên nền tảng Windows.
Năm 1995 là một năm bản lề với sự ra mắt của hai gã khổng lồ: Amazon, do Jeff Bezos thành lập ban đầu là một nền tảng bán sách trực tuyến, và Auction Web (tiền thân của eBay) của Pierre Omidyar. Cả hai đã nhanh chóng trở thành những nền tảng TMĐT lớn nhất thế kỷ 21, cho phép người tiêu dùng mua bán sản phẩm trên quy mô toàn cầu.

Sự ra đời của PayPal vào tháng 12 năm 1998 đã cách mạng hóa quy trình thanh toán, đơn giản hóa trải nghiệm mua sắm bằng cách cho phép sử dụng thẻ tín dụng trực tuyến. Bước sang những năm 2000, các nền tảng như Shopify và WordPress xuất hiện, cho phép các doanh nghiệp dễ dàng xây dựng cửa hàng trực tuyến mà không yêu cầu kỹ năng lập trình chuyên sâu, từ đó hạ thấp rào cản gia nhập thị trường. Đến năm 2008, doanh số bán lẻ trực tuyến đã chiếm 3,4% tổng doanh thu, và tới năm 2014, thế giới có khoảng 12-24 triệu cửa hàng trực tuyến.
Tại Việt Nam, thuật ngữ TMĐT trở nên đặc biệt phổ biến vào năm 2020 tại các thành phố lớn. Sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng do tác động của đại dịch Covid-19 cùng với các chiến dịch truyền thông của những sàn TMĐT đã thúc đẩy mạnh mẽ xu hướng chuyển đổi số này. Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ số và các thiết bị di động, người dùng có thể dễ dàng thực hiện giao dịch mọi lúc, mọi nơi.
Các chiến lược như giao hàng miễn phí và giới thiệu sản phẩm cũng góp phần làm tăng sự phổ biến của TMĐT. Khoảng cách kiến thức giữa người mới bắt đầu và chuyên gia đang dần được thu hẹp, khi mọi thông tin về ngành đều có thể được tìm thấy chỉ bằng một cú nhấp chuột.
Các loại hình thương mại điện tử hiện nay
Các mô hình giao dịch trong thương mại điện tử
1. Doanh nghiệp tới doanh nghiệp (B2B - Business to Business)
Mô hình này bao gồm các giao dịch điện tử được thực hiện giữa hai hoặc nhiều doanh nghiệp. Thay vì bán cho người tiêu dùng cuối, các công ty sử dụng nền tảng trực tuyến để bán sản phẩm, dịch vụ cho các doanh nghiệp khác. Bên mua thường là các nhà sản xuất, nhà bán buôn hoặc bán lẻ với mục đích sử dụng sản phẩm đó trong chuỗi cung ứng của mình hoặc bán lại cho người tiêu dùng. Mô hình B2B giúp tối ưu hóa quy trình đặt hàng và tiết kiệm chi phí giao dịch.
- Ví dụ: Một công ty chuyên sản xuất linh kiện ô tô bán sản phẩm của mình cho các hãng lắp ráp xe hơi thông qua một cổng giao dịch trực tuyến.
2. Doanh nghiệp tới người tiêu dùng (B2C - Business to Consumer)
Đây là mô hình thương mại điện tử quen thuộc và phổ biến nhất, trong đó doanh nghiệp bán hàng hóa hoặc dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng cá nhân (người dùng cuối). Các giao dịch này thường diễn ra qua các trang web, cửa hàng trực tuyến hoặc các nền tảng bán lẻ online.
- Ví dụ: Một khách hàng truy cập website của một thương hiệu thời trang để mua một chiếc áo sơ mi.
3. Người tiêu dùng tới người tiêu dùng (C2C - Consumer to Consumer)
Mô hình C2C tạo ra một thị trường trực tuyến để kết nối những người tiêu dùng với nhau, cho phép họ bán hoặc trao đổi hàng hóa trực tiếp. Các giao dịch này thường được thực hiện thông qua các sàn giao dịch của bên thứ ba.
- Ví dụ: Một cá nhân đăng bán chiếc điện thoại đã qua sử dụng của mình trên một nền tảng như eBay cho một người mua khác.
4. Người tiêu dùng tới doanh nghiệp (C2B - Consumer to Business)
Trong mô hình C2B, cá nhân (người tiêu dùng) là người tạo ra giá trị và bán sản phẩm hoặc dịch vụ của mình cho doanh nghiệp. Điều này đảo ngược so với mô hình bán lẻ truyền thống.
- Ví dụ: Một nhiếp ảnh gia tự do bán bản quyền hình ảnh của mình cho một công ty truyền thông để sử dụng trong chiến dịch quảng cáo. Một ví dụ khác là khi người tiêu dùng đánh giá sản phẩm mới, họ đang tạo ra giá trị (dữ liệu) mà doanh nghiệp sẽ tiêu thụ.
Các mô hình mở rộng và chuyên biệt
Ngoài bốn mô hình cốt lõi, thương mại điện tử còn phát triển thêm các loại hình khác, nổi bật là thương mại xã hội và các giao dịch liên quan đến chính phủ.
Thương mại xã hội (Social Commerce)
Đây là hình thức tích hợp hoạt động mua sắm trực tiếp vào các nền tảng mạng xã hội phổ biến như Facebook, Instagram hay Pinterest. Người dùng có thể khám phá, tương tác và mua sản phẩm mà không cần rời khỏi ứng dụng.
- Đặc điểm chính:
- Tận dụng tương tác cộng đồng qua bình luận, chia sẻ và đánh giá.
- Thường hợp tác với những người có ảnh hưởng (influencers) để quảng bá sản phẩm.
- Lợi ích: Mô hình này giúp tăng khả năng tiếp cận khách hàng, xây dựng lòng trung thành và thu thập dữ liệu về hành vi người dùng.
- Thách thức: Cạnh tranh trên các nền tảng này rất cao và doanh nghiệp phải đối mặt với các vấn đề về bảo mật thông tin và quản lý nội dung do người dùng tạo ra.

Các mô hình liên quan đến Chính phủ:
- Doanh nghiệp tới Chính phủ (B2G): Doanh nghiệp cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho các cơ quan chính phủ. Ví dụ: Một công ty công nghệ phát triển hệ thống quản lý dữ liệu cho một bộ, ngành.
- Người tiêu dùng tới Chính phủ (C2G): Cá nhân bán sản phẩm hoặc dịch vụ cho chính phủ. Ví dụ: Một chuyên gia tư vấn độc lập được một cơ quan nhà nước thuê để thực hiện một nghiên cứu.
- Chính phủ tới doanh nghiệp (G2B): Chính phủ cung cấp dịch vụ hoặc bán hàng hóa cho các doanh nghiệp. Ví dụ: Cổng thông tin của chính phủ cung cấp dữ liệu kinh tế vĩ mô có trả phí cho các công ty nghiên cứu thị trường.
- Chính phủ tới người tiêu dùng (G2C): Chính phủ cung cấp dịch vụ trực tuyến cho công dân. Ví dụ: Cổng dịch vụ công trực tuyến cho phép người dân đóng thuế hoặc gia hạn giấy phép lái xe.
Ưu nhược điểm của thương mại điện tử là gì?
Ưu điểm của thương mại điện tử
Thương mại điện tử mang lại nhiều lợi ích vượt trội, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hoạt động và mở rộng thị trường một cách hiệu quả.
- Tiếp cận thị trường toàn cầu: Không còn bị giới hạn bởi vị trí địa lý, thương mại điện tử cho phép doanh nghiệp tiếp cận khách hàng trên toàn thế giới. Nhờ sự phát triển của internet và mạng xã hội, việc tiếp cận các nhóm khách hàng mới và đa dạng trở nên dễ dàng hơn.
- Giảm chi phí vận hành: So với cửa hàng truyền thống, chi phí để tạo và duy trì một trang web thương mại điện tử thường thấp hơn đáng kể. Doanh nghiệp có thể tiết kiệm các khoản chi lớn cho việc thuê mặt bằng, nhân viên và bảo trì. Mặc dù cần đầu tư vào tên miền và dịch vụ lưu trữ web, tổng chi phí vẫn thấp hơn nhiều so với kinh doanh truyền thống.
- Hoạt động 24/7: Một trong những lợi thế lớn nhất của thương mại điện tử là khả năng hoạt động liên tục 24/7. Điều này cho phép khách hàng mua sắm bất cứ lúc nào và ở bất cứ đâu , ngay cả khi doanh nghiệp chưa kịp xử lý đơn hàng.
- Kết nối trực tiếp với người tiêu dùng: Internet tạo điều kiện cho các thương hiệu kết nối thẳng đến khách hàng mục tiêu mà không cần các phương thức quảng cáo truyền thống tốn kém như truyền hình hay bảng hiệu. Doanh nghiệp có thể tùy chỉnh thương hiệu và các hoạt động tiếp thị để phù hợp với nhu cầu của khách hàng, kể cả việc cá nhân hóa các ưu đãi.
- Nâng cao trải nghiệm khách hàng: Khách hàng có thể dễ dàng lựa chọn, so sánh sản phẩm theo giá cả hoặc tính năng chỉ với vài cú nhấp chuột. Các nền tảng thanh toán trực tuyến hiện đại giúp quy trình thanh toán trở nên đơn giản hơn. Hơn nữa, mọi thông tin về sản phẩm như giá cả, chất liệu, và đánh giá đều được hiển thị chi tiết, giúp khách hàng có cái nhìn trực quan và đưa ra quyết định mua hàng dễ dàng hơn.
- Dễ dàng mở rộng và tối ưu hóa: Doanh nghiệp có thể dễ dàng mở rộng quy mô kinh doanh và ra mắt số lượng sản phẩm không giới hạn mà không bị cản trở bởi không gian vật lý. Đồng thời, việc theo dõi và phân tích hành vi mua sắm của khách hàng giúp cá nhân hóa chiến lược tiếp thị và cải thiện dịch vụ.

Nhược điểm và thách thức của Thương mại điện tử
Bên cạnh những lợi ích to lớn, thương mại điện tử cũng tồn tại không ít hạn chế và thách thức đòi hỏi doanh nghiệp phải có chiến lược để khắc phục.
- Bảo mật thông tin: Khách hàng lo ngại về nguy cơ thông tin cá nhân và thẻ tín dụng có thể bị đánh cắp khi giao dịch trực tuyến. Lỗ hổng bảo mật không chỉ gây e dè cho người mua sắm mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín của doanh nghiệp.
- Cạnh tranh khốc liệt: Thị trường thương mại điện tử có tính cạnh tranh rất cao, đặc biệt với sự tham gia của các sàn thương mại điện tử lớn có vốn đầu tư nước ngoài.
- Vận hành và logistics: Việc xử lý số lượng đơn hàng lớn có thể gây áp lực, đòi hỏi doanh nghiệp phải hoạt động với năng suất cao để đáp ứng nhu cầu khách hàng. Chi phí vận chuyển và lựa chọn bao bì sản phẩm cũng là một vấn đề cần cân nhắc kỹ lưỡng. Đặc biệt, cơ sở hạ tầng giao hàng tại Việt Nam còn hạn chế, có thể gây chậm trễ, nhất là trong các đợt khuyến mãi lớn.
- Vấn đề kỹ thuật: Không phải chủ doanh nghiệp nào cũng am hiểu về công nghệ. Các sự cố kỹ thuật có thể xảy ra bất ngờ, gây ảnh hưởng đến doanh số và tốn kém chi phí, thời gian để khắc phục.
- Hạn chế trong tương tác trực tiếp: Thiếu tương tác mặt đối mặt làm cho việc nắm bắt tâm lý khách hàng trở nên khó khăn hơn. Mặc dù có thể tương tác qua email hoặc điện thoại, nhưng đây vẫn là một thách thức lớn của mô hình E-commerce.
- Xây dựng lòng tin khách hàng: Việc có nhiều sản phẩm kém chất lượng trên thị trường khiến việc xây dựng lòng tin của khách hàng trở nên khó khăn. Nhiều cửa hàng sẵn sàng cung cấp sản phẩm khác xa so với hình ảnh quảng cáo vì lợi nhuận, tạo ra thách thức hàng đầu cho thương mại điện tử.
- Bất cập trong thanh toán: Mặc dù thanh toán trực tuyến ngày càng phổ biến, nhiều người dùng vẫn còn thiếu tin tưởng vào các hình thức mới như ví điện tử. Quy trình thanh toán phức tạp và hạ tầng chưa đồng bộ giữa các ngân hàng cũng là những rào cản đáng kể.
Phân biệt E-commerce và E-business

Top những sàn thương mại điện tử hiện nay tại Việt Nam
Thị trường quốc tế
- Amazon: Có trụ sở tại Washington, Hoa Kỳ, Amazon là một trong những sàn thương mại điện tử lớn nhất thế giới, cung cấp khả năng giao dịch hàng hóa trên phạm vi toàn cầu.
- Alibaba: Bắt đầu mở rộng ra toàn cầu từ năm 2010, Alibaba phát triển theo hướng một công cụ tìm kiếm tương tự Google nhưng tập trung vào lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu.
- Ebay: Là một sàn thương mại điện tử của Mỹ đã có mặt ở hầu hết các nơi trên thế giới. Thế mạnh của Ebay đến từ sự đa dạng các mặt hàng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, cho phép người dùng tự do thực hiện giao dịch mua bán. Theo xếp hạng của Alexa, Ebay đứng thứ 33 trên toàn cầu và thứ 9 tại Mỹ.
- Walmart: Được biết đến là một trong những nhà bán lẻ lớn nhất tại Mỹ, Walmart đã đạt được khoảng 20% doanh thu trong lĩnh vực hàng tiêu dùng và tạp phẩm nhờ chiến lược cắt giảm chi phí, các chương trình giảm giá và dịch vụ khách hàng chuyên nghiệp.
- Etsy: Đây là sàn thương mại điện tử tập trung vào các sản phẩm thủ công (handmade). Nền tảng này hiện có hơn 800.000 gian hàng và trên 15 triệu sản phẩm.
Thị trường Việt Nam
- Nganhquangcao.vn: Một sàn thương mại điện tử B2B ra đời từ cuối 2024, tập trung vào lĩnh vực quảng cáo. Là một nền tảng này kết nối các doanh nghiệp có nhu cầu về sản phẩm, dịch vụ quảng cáo với các nhà cung cấp uy tín, cung cấp một không gian chuyên biệt cho việc tìm kiếm đối tác và thực hiện các giao dịch trong ngành.

- Shopee: Ra mắt vào năm 2015, Shopee hiện có mặt tại 7 quốc gia, bao gồm Việt Nam. Sàn này hoạt động theo mô hình E-Marketplace và trang web bán hàng thương mại điện tử. Các nhà đầu tư chính của Shopee là Sea và Tencent.
- Lazada: Được thành lập vào năm 2012 và có mặt tại 6 quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Đến năm 2016, Lazada chính thức được tập đoàn Alibaba mua lại. Mô hình kinh doanh của Lazada bao gồm E-Marketplace và trang web bán hàng thương mại điện tử.
- Tiki: Thành lập từ tháng 3 năm 2010, Tiki vận hành một hệ sinh thái đa dạng bao gồm TikiNOW Smart Logistics, Ticketbox và Tiki Trading. Nền tảng này hoạt động dưới dạng E-Marketplace và trang web bán hàng thương mại điện tử (thông qua Tiki Trading).
- Sendo: Ra đời vào tháng 9 năm 2012, Sendo là một công ty con của Tập đoàn FPT. Vào đầu năm 2020, đã có thông tin về việc sáp nhập giữa Tiki và Sendo, tuy nhiên thương vụ này đã không thành công.
- TikTok Shop: Ra mắt năm 2022, TikTok Shop đã nhanh chóng trở thành một điểm đến mua sắm trực tuyến phổ biến, đặc biệt với giới trẻ. Nền tảng này tận dụng lợi thế của các video ngắn để tạo ra trải nghiệm mua sắm kết hợp giải trí, cho phép người dùng tương tác trực tiếp với người bán, từ đó xây dựng sự tin tưởng và thúc đẩy quyết định mua hàng.
Xu hướng phát triển thương mại điện tử
Quy mô thị trường và tốc độ tăng trưởng vượt bậc
Thị trường TMĐT hàng tiêu dùng tại Việt Nam đã đạt được những cột mốc ấn tượng trong năm 2024, cho thấy tiềm năng to lớn cho năm 2025 và xa hơn.
- Tổng chi tiêu hàng năm: Người tiêu dùng Việt Nam đã chi khoảng 13,9 tỷ USD cho việc mua sắm hàng hóa trực tuyến trong năm 2024, tăng 15,0% so với năm trước đó.
- Số lượng người mua sắm: Có khoảng 27,0 triệu người đã thực hiện mua hàng qua các kênh trực tuyến, tăng 7,6% (tương đương 1,9 triệu người) so với cùng kỳ.
- Chi tiêu bình quân: Trung bình mỗi người mua sắm trên TMĐT chi 499 USD trong năm 2024.
- Tỷ trọng trong bán lẻ: Doanh thu từ TMĐT hiện chiếm 7,6% tổng giá trị mua sắm hàng tiêu dùng trên tất cả các kênh bán lẻ, cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của kênh trực tuyến.

Hành vi và động lực mua sắm của người tiêu dùng
Hành vi của người tiêu dùng số tại Việt Nam đang ngày càng định hình rõ nét, với sự ưu tiên dành cho sự tiện lợi và các giá trị gia tăng.
- Tần suất mua sắm: Mua sắm trực tuyến đã trở thành một thói quen thường xuyên, với 60,6% người dùng internet thực hiện mua một sản phẩm hoặc dịch vụ trực tuyến hàng tuần.
- Ưu tiên thiết bị di động: Kênh di động đóng vai trò chủ đạo, chiếm 55,1% tổng chi tiêu cho TMĐT hàng tiêu dùng.
- Các yếu tố thúc đẩy mua hàng: Các yếu tố hàng đầu khuyến khích người tiêu dùng hoàn tất giao dịch bao gồm:
- Miễn phí giao hàng (52,6%).
- Đánh giá từ khách hàng khác (39,3%).
- Mã giảm giá và khuyến mãi (38,6%).
Các ngành hàng dẫn dắt thị trường
Thị trường TMĐT Việt Nam cho thấy sự đa dạng hóa trong các danh mục sản phẩm, với một số ngành hàng nổi bật chiếm lĩnh phần lớn chi tiêu.
- Điện tử: Là ngành hàng có doanh thu lớn nhất, đạt 3,17 tỷ USD.
- Thời trang: Theo sát phía sau với doanh thu 2,82 tỷ USD.
- Thực phẩm: Đứng thứ ba với tổng chi tiêu đạt 2,28 tỷ USD.
Bên cạnh các ngành hàng truyền thống, các dịch vụ số khác cũng ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng. Lĩnh vực đi chợ trực tuyến đã có 14,6 triệu người dùng với tổng giá trị thị trường đạt 1,77 tỷ USD. Mảng du lịch trực tuyến cũng rất sôi động, trong đó chi tiêu cho các chuyến bay chiếm tới 5,08 tỷ USD.
Nền tảng thanh toán số hỗ trợ tăng trưởng
Sự phát triển của TMĐT không thể tách rời khỏi một hệ sinh thái thanh toán số vững chắc. Tại Việt Nam, có tới 36,6 triệu người đang sử dụng các phương thức thanh toán kỹ thuật số , với tổng giá trị giao dịch hàng năm ước tính là 32,2 tỷ USD vào năm 2024. Sự phổ biến và tiện lợi của thanh toán số là yếu tố then chốt giúp hoàn thiện trải nghiệm mua sắm trực tuyến và thúc đẩy thị trường tiếp tục phát triển.
Đó là những thông tin bạn cần nắm để hiểu thương mại điện tử là gì? Với xu hướng hiện nay, các doanh nghiệp vẫn rất quan tâm về việc phát triển thương hiệu của mình trên các sàn thương mại điện tử uy tín. Nếu bạn là doanh nghiệp chuyên về ngành quảng cáo nói chung, đang muốn mở rộng gian hàng của mình thì có thể tham khảo đăng ký bán hàng trên website Nganhquangcao.vn nhé.
Comments
Post a Comment